© Cat Garcia
Eike König
Duitsland
“Het kiezen van papier is net zo belangrijk als het bepalen van een lettertype of kleur.”
Eike König was eerst art director van het Logic platenlabel en opende in 1994 in Frankfurt zijn ontwerpbureau EIKES GRAFISCHER HORT (Eike’s Grafische Kleuterschool), dat hij in de allereerste plaats opzette als creatieve speelplaats. HORT ontwierp platenhoezen voor verschillende onafhankelijke en grote labels en werd al snel een vertrouwde naam in de muziekindustrie. Tegenwoordig is het een in Berlijn gevestigde studio gespecialiseerd in het ontwikkelen van een beeldtaal voor kleine en grote merken. Tot de vele beroemde klanten behoren Disney, Nike en Microsoft. HORT werkt ook samen met culturele instellingen zoals de Stichting Bauhaus Dessau waarvoor een nieuwe identiteit werd ontworpen. Eike heeft vele creatieve workshops gegeven en doceert twee dagen in de week grafisch ontwerp en illustratie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Offenbach, Duitsland.
HORT, het kantoor van Eike in Berlijn, telt net zoveel fietsen als computers. Tenminste twaalf staan geparkeerd naast de boekenkasten of tegen tafels en bureaus. Achterin is een grote studio, maar – vreemd genoeg voor een bureau dat prestigieuze klanten bedient: er is geen vergaderruimte. De studio is een drukke plek: overal zijn mensen aan het werk. Sommigen bouwen modellen of maken collages. Anderen maken schetsen op papier, terwijl weer anderen tekenen op tablets. “Dit instituut is gewijd aan het tot leven brengen van ideeën,” zegt König. Ontwerpers, stagiairs, gasten, bezoekende studenten en klanten werken hier allemaal ijverig met elkaar samen in een kameraadschappelijke sfeer. “We zijn allemaal teamspelers,” voegt hij eraan toe. “We delen hetzelfde ideaal, ook al heeft ieder van ons een sterke persoonlijkheid.”
König’s ontwerpfilosofie is gebaseerd op experimenteren. Zijn eigen benadering is meer analoog dan digitaal: zijn verhouding met design is fysiek. Hij kan het beste nadenken als hij actief bezig is. “Mijn favoriete vorm van meditatie is naar de printshop gaan om daar met papier en inkt te rommelen,” zegt hij. “Voor mij is handmatig een poster drukken het equivalent van yoga.” In ongeveer tweederde van de HORT’s ontwerpen speelt papier op een of andere manier een rol – papier als oppervlak, als medium, als inspiratiebron of als visuele metafoor.
De belangrijkste klanten van HORT zijn internationale merken op zoek naar baanbrekende communicatiestrategieën. Zij vertrouwen op Königs onconventionele manier om problemen op te lossen. Slechts een ding is zeker: antwoorden van HORT op hun probleem – posters, videos, boeken, brochures of interactieve installaties – zijn altijd onverwacht, slim en eigentijds. “Ik zeg tegen mijn ontwerpers: Verras me!” vertelt König. “Dat is mijn motivatie om elke ochtend naar mijn werk te gaan. Ik ben ontzettend nieuwsgierig met welke nieuwe ideeën we voor de dag gaan komen.”
Interview
Véronique Vienne:
Is papier nu nog steeds de bron van verrassende design oplossingen?
Eike König:
Werken achter een computer bevordert het isolement, terwijl werken met papier uitnodigt tot experimenteren, participeren en met elkaar omgaan. Om te beginnen,als je je ideeën op papier schetst of je een model of een prototype bouwt van papier of karton, komen mensen altijd langs om te zien wat je aan het doen bent. Ze geven je advies, commentaar, stellen vragen – en voor je het weet duiken er links en rechts nieuwe ideeën op.
Als je met papier werkt, dan moet je veel uitproberen om het gewenste resultaat te bereiken. En dat is goed. Papier is niet makkelijk te controleren en dat is juist spannend. Ongelukjes kunnen er heel goed uitzien. Je moet ze accepteren als deel van het creatieve proces.
Op dit moment heb ik met mijn team veel discussies over welk papier we voor een bepaald project gaan gebruiken. We praten over het gegeven dat de papierkeuze een zelfde soort beslissing is als de keuze van een lettertype of kleur. Uiteraard hebben jongere mensen een andere verhouding tot papier dan ik. Terwijl voor mij papier onderdeel is van het proces, maakt het voor hen deel uit van een latere beslissing. Toch moedig ik iedereen in mijn studio aan zich bewust te zijn van het belang van papier – en hoe we het kunnen integreren, zowel in het ontwerpproces als in onze uiteindelijke ontwerpen.
Op een bepaald moment in het proces nemen de computers het toch over. Of niet?
De computer is een geweldige tool, maar ontwerpen is veel meer dan gaan zitten, je koptelefoon instellen en een muis bewegen. Op een bepaald moment moet je de materiële wereld terugbrengen in het proces. Wat mij het meest dwarszit bij computers is dat er geen limiet is aan wat je ermee kunt doen. Dus is er ook geen grens meer aan je werk. Het fysieke “moment” ontbreekt. Als ik op papier werk, kan ik erbij vandaan lopen, mij omdraaien en de totale reikwijdte ervan overzien.
Uw ontwerpen hebben een driedimensionale kwaliteit, zelfs als ze eenvoudig gedrukt zijn. Is dat opzettelijk?
Ik kom uit de collage-cultuur: het draait allemaal om het verzamelen, verbinden, lijmen en snijden van verschillende texturen. De meeste daarvan worden vanuit oude referentiekaders geïmporteerd naar nieuwe. Terwijl ik dat doe, krijg ik veel nieuwe ideeën. Mensen op mijn kantoor doen hetzelfde: zij gebruiken collages om nieuwe dingen te ontdekken, bij toeval of door gericht onderzoek. Soms maak ik digitale collages door te knutselen met gescande files van recycled beeld.
Titel - A very bad copy of a famous sculpture
Designer - Eike König
Publicatiedatum - 2015
Hoe heeft u geleerd papier in uw werk te integreren?
Het eerste wat ik moest leren om ontwerper te worden, was mijn brein te coördineren met mijn hand en mijn hand met het papier. Al snel kon ik mijn gedachten alleen nog maar visualiseren als ik een stuk papier voor me had. Mijn eerste baan was gelukkig art director van een muzieklabel dus ik moest platenhoezen ontwerpen – en een platenhoes is iets dat je in je hand houdt terwijl je naar muziek luistert.
Wow! Daar heb ik nooit zo bij stilgestaan. Zegt u dat het aanraken van het papier verbonden raakte met het luistergenot?
Inderdaad. In die tijd kon ik zowel het papier voor de binnenkant kiezen als voor de buitenkant van de hoes. Ik kon spotvernis gebruiken. Ik kon de druktechniek kiezen. Ik kon stansen en reliëfdruk toepassen. En de hele tijd wist ik dat wat ik aan het ontwerpen was terecht zou komen in iemands hand. Die aanraking met de hand was toen heel belangrijk en is nog steeds zeer aanwezig in mijn werk.
Maar papier is niet alleen textuur. Het gaat mij ook om temperatuur: de koelheid van het papier of de warmte, zowel voor de hand als voor het oog.
Gewicht is ook cruciaal. Voor de visuele identiteit van Jazzanova, de Berlijnse “nu-jazz”groep, maakten we een 3D-collage logo van een speciale papiersoort in diverse gewichten. Het assortiment aan kleuren van dat papier hielp ons om de grafische beeldtaal van Jazzanova te bepalen. We hebben al hun andere materialen op datzelfde papier gedrukt. Daar houd ik echt van! Papier! Dat is de wereld waarin ik werk.
Ik zag in uw kantoor aan de muur een poster met de tekst: I LIKE IT. WHAT IS IT?* Heeft dat met uw filosofie te maken?
Zeker. Het maakt deel uit van HORT’s speeltuinmentaliteit. Ik doe soms workshops met kinderen. Anders dan de meeste ontwerpers, die te veel nadenken, gaan kinderen meteen aan de slag. Ze zijn veel spontaner en komen met echte verrassingen. Met mijn team praten we daar vaak over. Soms zou ik willen dat we allemaal onze opleiding overboord konden zetten. Als we toegang hadden tot de creatieve bron in onszelf, zoals kinderen, zouden er heel veel goede ideeën ontstaan. Bij HORT gaat het om werken en spelen, met de nadruk op spelen.
*originele print van Anthony Burrill.
