Kati Korpijaakko
Finland
“Beter, zwaarder en glanzender papier was de ultieme beloning.”
De Finse redactioneel ontwerper Kati Korpijaakko wordt wereldwijd door art directors van magazines bewonderd om de gevoeligheid van haar design, dat past in de Scandinavische modernistische traditie. In Finland werkte ze voor het magazine VIKKO voordat ze in de vroege jaren ’70 naar de VS trok. Na tien jaar als art director bij kleinere magazines als Art News en New Jersey Monthly, kreeg ze een baan bij het beroemde feministische maandblad Ms. Magazine waar ze haar typografische flair liet zien en de aandacht trok van talentenjagers van Condé Nast Publications. Van ‘83 tot ‘88 werkte ze bij Mademoiselle, van ‘88 tot ’98 bij Glamour en van ‘98 tot 2004 bij Self. Dat zijn drie mode- en lifestylebladen met een oplage van meer dan een miljoen exemplaren. Nu verdeelt ze haar tijd tussen Finland en de VS en bouwt aan een carrière als hedendaags kunstenaar. Ze werkt met mixed media, zoals vezels, papierpulp, was en keramiek.
Kati Korpijaakko herinnert zich de tijd dat ze als art director van een magazine de hele dag met papier bezig was. Toen gebruikten redactioneel ontwerpers hun tastzin in elke fase van het proces: de kwaliteit van een fotografische print vaststellen, zetproeven managen, snelle schetsen maken, layouts van pagina’s ontwerpen, beelden bijsnijden, koppen en artikels plakken, drukproeven controleren. “Onze handen kregen nooit rust,” herinnert ze zich. “En overal was papier, op elk oppervlak, op elk bureau en in elke la.”
Ze is geboren in Finland, één van de grootste papierproducenten in Europa en groeide op tussen de zaagfabrieken. In de regio waar Kati vandaan komt, zijn mensen vertrouwd met alle bijproducten van de hout- en pulpindustrie. Ze zijn papierkenners zoals de Fransen wijnkenners zijn. Korpijaakko is daarop geen uitzondering. Toen ze verantwoordelijk was voor het ontwerp van Mademoiselle en Glamour in New York, bleef ze de productieafdeling vragen om beter papier uit Finland te kopen. “Het prestige van een modeblad hangt nauw samen met de helderheid van het papier waarop het is gedrukt,” zegt ze. “Hoe glanzender, hoe beter.” Naarmate de verkoop van de magazines groeide, werd ook de papierkwaliteit beter. Voor Korpijaakko was beter, zwaarder en glanzender papier de ultieme beloning voor de uitstekende prestaties van haar magazines in de krantenkiosken.
Tegenwoordig is ze tijdens de zomer terug in Finland, ver weg van de glamour van het magazinewereldje in New York. Papier is nog steeds haar favoriete medium, maar nu werkt ze als kunstenaar en is de natuur haar belangrijkste inspiratiebron. In haar rustige studio in een afgelegen regio bij de grens met Rusland, maakt ze driedimensionale collages met gemengde technieken en texturen. Ze ontwerpt vazen, lichtarmaturen en sculpturen van papierpulp. “Wat ik nu doe, is persoonlijker dan wat ik deed als art director. Hoewel, eigenlijk waren de layouts die ik toen maakte ook erg persoonlijk.”
Interview
Véronique Vienne:
U was art director vóór de introductie van computers, maar ook daarna. Hoe ging u om met de transitie naar het digitale tijdperk?
Kati Korpijaakko:
Liberman ging midden jaren negentig met pensioen, toen de computer zijn intrede deed in de vormgeving. Dat veranderde alles. De grillige creativiteit was verdwenen. Geen wilde collages meer. Al snel namen de boekhouders het over. De budgetten werden krapper. Ik was inmiddels art director geworden van Self magazine, een andere titel van Condé Nast.
Heeft u ooit magazines vormgegeven in een kantoor zonder papier?
Met de komst van computers verdween het papier niet volledig. Maar wat wel verdween, was de vrolijke drukte en de kameraadschap van het pre-digitale tijdperk. Tijdens de eerste 25 jaar van mijn carrière als art director, toen we nog bladen vormgaven met de hand, werkte ik zelden al zittend. We werkten allemaal in een gemeenschappelijke ruimte, staand aan hoge schuine tafels, zoals architecten dat doen. In beweging, spullen pakkend, heen en weer lopend, verhalen vertellend. Je zou denken dat het fysiek loodzwaar was, maar dat was niet zo. Het was heerlijk! We werkten hard, maar tegelijkertijd voelden we ons verwende kinderen omdat we in dienst waren bij één van de meest prestigieuze magazines ter wereld.
Ging de kwaliteit achteruit door de introductie van computers?
Vooral onze gezondheid ging achteruit! Op onze afdeling werd alleen nog zittend gewerkt. Alle beweging en sociale omgang raakten we kwijt. We kregen “lovehandles” omdat we de hele dag zaten!
Title - Glamour Cover
Designer - Kati Korpijaakko
Photographer - Paul Lange
Model - Rebecca Romijn
Date published - June 1996
Client - Condé Nast Publications
Zag u nog meer veranderingen?
De grootste veranderingen bij de bladen kwamen niet door de papierloze technologie. Natuurlijk, sommige art directors waren helemaal wild van software als Photoshop en Illustrator, maar bij Condé Nast was het verschil in vormgeving eerst niet zichtbaar. Vooral internet en met name de tablets hebben de bladen veranderd. Nieuwe leesgewoontes hebben de nieuwe vormgeving van magazines het sterkst beïnvloed.
Ik ben zelf een goed voorbeeld: ik houd van papier en geef de voorkeur aan gedrukte bladen, maar ik lees ze online. Modebladen lees ik alleen bij de kapper. Ik grijp altijd naar magazines op papier als ze voorhanden zijn, maar om een of andere reden koop ik ze nooit.
Ook mijn kinderen lezen magazines online, maar ook papieren D.I.Y fanbladen of magazines die een combinatie zijn van kunst en vormgeving. Deze publicaties gebruiken fotografie en grafisch ontwerp op een creatieve manier. Ik bekijk deze experimentele bladen om inspiratie op te doen.
Hoe ziet u de toekomst van drukwerk?
Papier zal niet verdwijnen – er zal alleen anders naar gekeken worden. In plaats van een oppervlak om tekst en beeld op te drukken, zal het een creatief medium worden – een opwindend materiaal voor kunstenaars en ontwerpers. Dat gebeurt nu al. Sommige boekhandels in New York, maar ook in Parijs, doen goede zaken met de verkoop van kunstenaarsboeken, alternatieve magazines, posters in beperkte oplagen, underground tijdschriften en zines.
Tot mijn favoriete plekken in Manhattan behoren de Printed Matter, een boekenwinkel in het centrum en het Drawing Center, een klein museum aan Wooster Street in Soho. Fantastisch hoeveel daar te zien is. Uiteraard vind je er veel poëzieboeken gedrukt op materiaal dat er uitziet als handgemaakt papier. Maar je ziet er ook gelikte museumcatalogi, mooie fotoboeken en literaire tijdschriften, allemaal uitgegeven op heel bijzonder papier: gestreken gerecycleerde soorten, maar ook fantastische, onweerstaanbare materialen zoals je nog nooit eerder hebt gezien.
En dan zijn er ook nog allemaal galeries in het centrum die werk tonen van kunstenaars die bijzondere sculpturen maken door papier te kneden, te scheuren of te vouwen. Ik ben mijn hele leven in de weer geweest met glad en glossy papier, dus voor mij is deze onverwachte ontwikkeling zeer inspirerend. Het is niet meer te stoppen.
Dus wat betekent papier tegenwoordig voor u?
Ik gebruik papier in mijn eigen werk. Ik heb lessen gevolgd in papier maken. Voortaan is papier voor mij niet alleen maar een oppervlak – het is een bouwkundig materiaal, zoals marmer, klei of glas. Ik beschilder het met dunne waslagen. Ik kleur het met grafiet in poedervorm. Ik weef er wapperende muurkleden van die geluid maken bij een briesje. En soms composteer ik kranten tot muls, voor de planten in mijn tuin in Finland!
